De Gijsbrecht moet je ooit een keer gezien hebben.

Voor de vierde keer in successie spelen wij de Gijsbrecht van Amstel in de Stadsschouwburg Amsterdam. Met weer nieuwe gezichten op het toneel. We vinden het geweldig om deze traditie vast te houden. Omdat het zo ontzettend Nederlands is.  Deze Gijsbrecht is mede mogelijk dankzij de Stadsschouwburg Amsterdam.

Het toneelstuk is  375 jaar ieder jaar gespeeld voor uitverkochte zalen. En ruim honderd jaar werd ieder Nieuwjaar met de Gijsbrecht in de Stadsschouwburg Amsterdam verwelkomd. In de jaren zestig werd het zelfs rechtstreeks uitgezonden op televisie. Er is geen land ter wereld met zo'n theatertraditie als Nederland met de Gijsbrecht van Amstel.   

Joost van den Vondel is de allergrootste schrijver die wij hebben.
De Grieken hebben Homerus, de Romeinen Vergilius, wij hebben Vondel. Hij schreef Gijsbrecht van Amstel voor de opening van de stenen Stadsschouwburg aan de Keizersgracht. Dat was de allereerste in Europa. Een geweldige theater en Vondel bedacht er een nieuw Nederlands woord voor: SCHOUWBURG. Dat woord bestond helemaal niet. Wist u trouwens dat Vondel heel veel woorden heeft bedacht en dat hij een van de grondleggers is van het Nederlands zoals wij dat nu spreken. Vondel is een taalvirtuoos en omdat hij zo beeldend schrijft, lijkt het soms net of je naar een film zit te kijken.

De ondergang van Amsterdam
De Gijsbrecht (1639) speelt in de Middeleeuwen en gaat over de ondergang van Amsterdam. De stad wordt geplunderd, platgebrand en van de aardbodem weggevaagd. En dat gebeurt na een belegering van een jaar. Alles wat heilig is wordt kapotgemaakt. Nonnen worden verkracht, de bisschop op het altaar afgeslacht.

Mythe
De dominees begrepen Vondels Gijsbrecht niet. Of wilden het niet begrijpen - ze protesteerden tegen al dat roomse gedoe - en daarom mocht het niet op kerstavond in première gaan. Uiteindelijk mocht het na een paar kleine ingrepen alsnog gespeeld worden. De toeschouwers van toen en al die eeuwen erna hebben het stuk meteen in hun hart gesloten. Zij keken naar de vernietiging van hun stad door een stelletje barbaren. Maar zij herkenden in het stuk het verhaal van het oude Troje. Het reusachtige paard waarmee de Grieken de stad binnendringen is vervangen door een platte schuit, maar de truc is dezelfde. En zij wisten dat uit de vernietiging van Troje het machtige Rome is ontstaan. En welke stad was rijker, mooier en welvarender dan het Amsterdam van die tijd, ook wel de Gouden Eeuw genoemd. Vondel had met de Gijsbrecht de stad een mythe gegeven en daarmee kon het wedijveren met Rome, de bakermat van de Europese beschaving. Amsterdam kreeg in een klap een geschiedenis om apetrots op te zijn. 

De Gijsbrecht gaat over liefde, hartstocht en trouw.
Als Gijsbrecht een held is, dan is zijn vrouw Badeloch dat helemaal. En wat schrijft Vondel ontroerend over die liefde, niet alleen tussen man en vrouw maar ook tussen broers. Want de Gijsbrecht is ook een hartstochtelijk stuk over de liefde van een man voor zijn stad, van een vrouw voor haar man, van een schrijver voor het toneel.

 

regie Jaap Spijkers tekst Joost van den Vondel reien Willem Jan Otten dramaturgie Laurens Spoor, Ronald Klamer decor Guus van Geffen kostuums Bernadette Corstens licht Stefan Dijkman geluid Leo van der Zijden productie Maud Mentink castingadvies Marc van Bree fotografie Leo van Velzen

 

​Gijsbrecht van Amstel Mark Rietman Badeloch, vrouw van Amstel Jacqueline Blom Arend van Amstel, broer van Gijsbrecht & Portier van het klooster Daan Schuurmans Willebord, vader van het klooster & Gozewijn van Amstel, bisschop van Utrecht Jules Croiset Vosmeer, de spion & Broeder Peter Ad Knippels Bode & 4de Rei Justus van Dillen 3 Reien & Klaeris van Velzen & Rafaël Julia Akkermans Willem van Egmond Leander de Rooij Diedrick van Haarlem & De Heer van Vooren Simon Heijmans